Gravelowe grupy osprzętu Shimano – przewodnik po napędach GRX!

Na fali wzrostu popularności rowerów typu gravel Shimano w 2019 roku wprowadziło do swojej oferty pierwsze grupy napędowe dedykowane stricte na szutry. W momencie premiery Japończycy od razu pokazali kilka grup – mechaniczne na 10 i 11 biegów oraz wariant elektroniczny Di2, również z jedenastoma trybami w kasecie. Wspólnym mianownikiem tych napędów była nazwa GRX oraz szutrowo-offroad’owe przeznaczenie. 

Warto w tym miejscu doprecyzować, że każda grupa GRX miała wówczas sprzęgło w tylnej przerzutce, które zapewnia pożądaną stabilizację łańcucha podczas jazdy na wyboistych drogach, bardziej miękkie – niż w szosie – przełożenia oraz zmienioną ergonomię klamkomanetek, które poza nieco innym kształtem dodatkowo mają większą moc hamowania w górnym chwycie. Hamulce to oczywiście – w każdym wariancie – zawsze hydrauliczne tarczówki. Te kilka cech odróżniało pierwsze komponenty GRX od analogicznych grup dedykowanych na szosę. Dziś jest dokładnie tak samo, ponieważ te założenia nadal są aktualne. Wprawdzie zmieniają się drobne szczegóły, ale główne elementy i rozwiązania różnicujące osprzęt do gravela od szosowego pozostały niezmienione w stosunku do tych z 2019 roku.

Obecnie na rynku mamy nową generację Shimano GRX, która powoli wypiera z obiegu pierwszą. Konkretnie w 2023 roku Shimano zaprezentowało mechanicznego GRX 1x12 i 2x12, natomiast w 2024 dołączyła do nich grupa Shimano GRX Di2 2x12. Widać jednak, że poziom zatowarowania magazynów i producentów rowerów był na tyle duży, że pierwsza odsłona GRX’a powinna jeszcze kilka sezonów być obecna w sprzedaży i szeroko dostępna. Dlatego w tym artykule zaprezentujemy Was zarówno nowe 12-biegowe grupy GRX, jak i jej poprzednika z 11-biegami oraz najbardziej podstawowego GRX’a na 10 biegów, którego następcy – jak na razie – Shimano nie przygotowało. 

Shimano GRX 1x12 / 2x12

Najnowsza odsłona mechanicznego GRX’a występuje w dwóch wariantach – z jedną lub dwoma tarczami z przodu. W wersji 1x12 przerzutka GRX posiada kod numeryczny RD-RX822 i może mieć średni wózek GS lub długi SGS. W zależności od tego obsługiwać będzie kasetę 10-45 lub 10-51. Ta większa ma rozpiętość przełożeń aż 510%, co stanowi doskonały zakres, gdy myślimy o napędzie 1x do gravela. Kasety to identyczne modele, które Shimano dedykuje do MTB, więc tak naprawdę sami wybieramy, czy jeździmy na Deore, SLX, XT, czy XTR. Choć ,,podręcznikowo” do GRX’a Shimano dedykuje Deore XT. Podobnie jest z łańcuchami, które są identyczne jak w grupach do rowerów górskich na 12 rzędów. Przy 1x12 lewa klamka hamulcowa pozbawiona jest zbędnego w tym wypadku mechanizmu, a prawa to oczywiście 12-biegowa klamkomanetka. Kształt łap w nowym GRX jest nieco zmieniony, aby lepiej licować się z kierownicami mającymi flarę, które obecnie są niemal w każdym gravelu. Korby 1x mają dostępne tarcze 40 i 42T. Warto jeszcze wspomnieć o dwóch rzeczach. Po pierwsze GRX 1x wymaga od nas założenia kasety na bębenek Micro Spline. Po drugie dla chętnych na zbudowanie gravela o mocno terenowym charakterze istnieje opcja zakupu grupy GRX 1x12 z lewą klamką wyposażoną w dźwignię do opuszczania regulowanej sztycy. 

Grupa GRX 2x12 ma dedykowane inne komponenty. Prawa klamkomanetka jest identyczna jak w 1x, ale lewa ma oczywiście mechanizm, a do tego mamy przednią przerzutkę i inną tylną – GRX RD-RX820. Ona obsługuje kasety do maksymalnie 36 zębów. GRX 2x12 posiada w mechanizmie korbowym FC-RX820-2 zębatki 46/31, a do tego możemy zastosować jedną z trzech kaset: 11-30, 11-34 i 11-36. Łańcuchy są tutaj wspólne dla wszystkich grup 12 rzędowych Shimano, czyli MTB, szosowych i gravelowych. Zresztą wspomniane kasety to również identyczne modele, które możemy zestawić z Ultegrą i innymi szosowymi zestawami 2x12.

Wzorem poprzedniej odsłony GRX’a tutaj również Shimano przygotowało kilka komponentów w tańszej odsłonie RX610 (a nie RX820 jak powyżej opisywane podzespoły). W skład tych komponentów wchodzą klamkomanetki ST-RX610, które również występują w opcji 2x12 lub 1x12 oraz mechanizmy korbowe – pod 2x12 z tarczami 46/30 i pod 1x12 z zębatkami 38T lub 40T. 

Shimano GRX Di2 2x12

Nowa grupa GRX na 12 biegów występuje również w elektronicznej odsłonie. Co interesujące, GRX Di2 oferowana jest wyłącznie w wariancie 2x12, nie przewidziano wersji 1x. Najważniejszą cechą tego napędu jest fakt, że mamy do czynienia z najnowszą odsłoną systemu Di2, w którym klamkomanetki są bezprzewodowe. Komunikują się zdalnie z tylną przerzutką, która jest mózgiem całego systemu, a ona jest połączona po kablu z baterią i przerzutką przednią. Mamy więc do czynienia z analogicznym systemem, co w przypadku szosowych grup Dura-Ace, Ultegra i 105 Di2. Omawiana grupa GRX Di2 serii RX825 ma łapy o bardzo podobnym kształcie do poprzedniej wersji elektronicznego GRX’a. Są one lubiane, więc jest to w pełni zrozumiały ruch. Poza nowymi ,,klamkomanetkami” i przerzutkami reszta osprzętu jest taka sama jak w wersji mechanicznej. Warto jedynie dodać, że tylna przerzutka GRX Di2 może obsługiwać tylko kasety 11-34 i 11-36. 

Shimano GRX 1x11 / 2x11 / Di2 11s

Bardzo wiele nowych rowerów, które spotkacie w aktualnych kolekcjach producentów nadal stoi na poprzednim, 11-biegowym napędzie GRX serii 810 i/lub 600. Ten napęd występuje w czterech opcjach – mechanicznym 1x11 i 2x11, jak również elektronicznym 1x11 i 2x11. Tutaj zasady są analogiczne, jak w przypadku nowych grup 12-rzędowych. Trzonem jest pełna grupa z komponentami serii 810, którą można alternatywie zestawić z tańszą korbą i klamkomanetkami serii 600. Warto się w tym połapać, żeby umieć ocenić wartość wyposażenia, jaką ma kupowany czy też posiadany przez nas rower… szczególnie, że branżowym standardem jest wrzucanie do takiego zestawu jeszcze bardziej podstawowych zacisków hamulcowych GRX serii 400, o których przeczytacie nieco niżej.

Główną różnicą między starym a nowym GRX’em jest znacznie mniejszy zakres przełożeń grupy 1x11. W przypadku tego wariantu tylna przerzutka GRX RX-812 obsługuje kasety 11-40 i 11-42, co sprawia, że użytkownikom bardzo często brakuje tutaj odpowiednich biegów na podjazdy oraz szybką jazdę w terenie płaskim. Mając to na uwadze można wysnuć śmiałą tezę, że prawdziwe zyski przynosi głównie nowy 12-biegowy GRX z jedną tarczą z przodu. Natomiast w napędzie z dwoma blatami rewolucji nie ma ponieważ GRX 2x11 posiada z przodu zębatki 48/31 w korbie FC-RX810-2 oraz 46/30 w tańszej FC-RX600-11. Z kolei z tyłu można stosować wszystkie 11-rzędowe kasety szosowe Shimano z zastrzeżeniem żeby maksymalna wielkość koronki wynosiła 34 zęby… czyli maksymalnie kaseta 11-34, która zarówno stopniowaniem, jak i zakresem jest bardzo bliska temu, co oferuje napęd z jednym biegiem więcej. Jak więc widać, różnica między GRX 2x11 a 2x12 są naprawdę bardzo małe. Na koniec warto dodać, że wersja Di2 może pracować w systemie 1x11 i 2x11, a poza klamkomanetkami i przerzutkami posiada identyczne pozostałe komponenty co wariant mechaniczny. Poza tym jest to starsza generacja Di2, czyli w całości przewodowa. 

Shimano GRX 2x10

Najbardziej podstawową gravelową grupą Shimano jest mechaniczny GRX serii RX400, który występuje jako napęd 2x10. Mamy tu dedykowane klamkomanetki, tylną przerzutkę ze sprzęgłem (jak zawsze w GRX), dedykowaną przednią przerzutkę oraz zaciski hamulcowe flat mount. Do zestawu jest też dedykowana korba GRX FC-RX600-10, która ma tarcze pod 10-rzędowy łańcuch w rozmiarze 46/30. Co ciekawe, 10-biegowy GRX posiada zakres przełożeń szerszy, niż wariant 11-biegowy. Dzieje się tak ponieważ tylna przerzutka ma większą pojemność i obsługuje kasety z największą koronką do 36 zębów. Z tym ograniczeniem, że nie może być ona mniejsza, niż 32 zęby. Korzystać można więc z kaset Tiagra i Deore oraz łańcucha Deore. Natomiast odczuwalnym minusem na rzecz droższego GRX’a są nieco większe interwały między przełożeniami, co może przeszkadzać z sportowej jeździe (mniej gęste jest stopniowanie zębatek w kasecie). Poza tym – mając objeżdżonych wiele rowerów z tym osprzętem – trzeba przyznać, że jest to naprawdę udany napęd, któremu tak naprawdę niczego nie brak, aby dobrze pojeździć gravelem w każdym terenie. Nie wiadomo jednak jaka jest przyszłość tej grupy. Czy Shimano będzie ją utrzymywało w ofercie? Czy wkrótce pojawi się jej następca i z iloma biegami w kasecie? Tego nie wiemy, a jak na razie GRX RX400 wciąż jest oficjalnie w ofercie i pozostaje najbardziej budżetowym napędem do graveli.