Czy dostarczane z pożywieniem wystarczają na wyrównanie niedoborów a może trzeba je suplementować aby zachować właściwe ilości i proporcje?
Rozróżniamy dwa rodzaje witamin: witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A,D,E,K) i rozpuszczalne w wodzie (pozostałe). Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach mogą być magazynowane w naszym ciele, przez co organizm może w większym stopniu tolerować ich niedobory występujące okresowo. Witaminy rozpuszczalne w wodzie są gromadzone w organizmie w niewielkim stopniu, i dawka pokarmowa powinna zawierać ich optymalną ilość.
Tabelka przedstawia zapotrzebowanie dzienne na witaminy dla osób dorosłych. Ilości witamin, które powinniśmy dostarczać z pokarmem waha się w zależności od wieku i płci, podane widełki dotyczą kobiet i mężczyzn w wieku 19-30 lat. Można zauważyć, iż dla niektórych z nich określono dawkę, powyżej której mogą nastąpić objawy zatrucia, lub inne groźne efekty.
;)
Dietetycy nawet przy zbilansowanej diecie, zalecają spożywanie preparatów witaminowych, gdyż nierzadko proces obróbki produktów zubaża je w witaminy (zamrażanie, gotowanie, smażenie). Jakie rodzaje produktów mamy do wyboru?
Preparaty kompleksowe podstawowe
Do kupienia w każdej aptece,
opracowanie dla osób dorosłych, prowadzących normalny tryb życia.
Można je podzielić na te o składzie możliwie kompleksowym typu A-Z, zawierające dodatkowo zestaw minerałów, oraz preparatu o zawężonym składzie, na przykład zawierające 10 witamin, które uznano dla najważniejsze. Nierzadko zawierają one 100% dzienna dawkę substancji.
Preparaty dedykowane i z dodatkami
Tutaj należy wspomnieć o zestawach specjalnie dla kobiet, lub zawierających takie składniki jak na przykład żeń - szeń, czy wybrane kwasy tłuszczowe.
Opracowane są one również dla osób prowadzących standartowo aktywny tryb życia
, ale uwzględniają zróżnicowanie zapotrzebowania za np. względu na płeć lub obciążenie stresem. Na rynku aptecznym więcej jest preparatów przeznaczonych dla kobiet, choć witaminy dedykowane specjalnie dla panów również są dostępne.
Witaminy z przeznaczeniem dla sportowców
Ustalenia dotyczące zapotrzebowania na witaminy u poszczególnych dyscyplin są kontrowersyjne.
Zazwyczaj zapotrzebowanie u osoby trenującej powinno być większe o minimum 50%
. Niektóre źródła podają iż, 2-3-krotne, a nawet 5-6-krotne. Witamin przeznaczonych specjalnie dla sportowców nie dostaniemy w aptece, trzeba się udać po nie do specjalistycznych sklepów z odżywkami dla sportowców.
I tu zaczynają się problemy, gdyż skład podany przez producenta może zawierać na przykład zestaw:
Witamina B-1: 3333 %
Witamina B-2: 2941 %
Witamina B-6: 2500 %
Witamina B-12: 833 %
Albo takie składniki
Potas 6%
Tiamina 5067%
Czyli
dawki bardzo duże, lub bardzo niezbilansowane, nie pokrywające nawet dziennego zapotrzebowania nie trenującej osoby dorosłej
. Dlatego tez powinniśmy uważnie przyjrzeć się ulotce, a w razie wątpliwości poradzić się lekarza sportowego, który powinien zdecydować, czy ilość aktywności fizycznej, jaką podejmujemy jest na tyle duża, iż konieczne są nam akurat takie a nie inne dawki witamin.
Środki te mają znacząco różniące się składy i nieraz 3-4 krotnie różniące się ceny. Nie wynika to jedynie z odmiennego składu preparatów, co do ilości poszczególnych witamin. Dotyczy także sposobu uzyskania danej witaminy. Witaminy można otrzymać drogą naturalną lub syntetyczną. Te naturalne pochodzą z naturalnych produktów, z których z których wyodrębnia się poszczególne witaminy. Na przykład witaminę E można uzyskać z kukurydzy czy kiełków pszenicy. Witaminy syntetyczne uzyskuje się w wyniku człowieka reakcji chemicznych, które mają na celu wytworzenie związku o tej samej budowie, co naturalna witamina. Uważa się, iż witaminy naturalne są lepiej wchłaniane, niż ich syntetyczne odpowiedniki. Ich produkcja jest znacznie droższa.
Dodatkowo, niektóre preparaty posiadają kompleksy enzymów trawiennych, które zwiększają wykorzystanie witamin w organizmie. Istnieją również preparaty tak skonstruowane, by uwalnianie witamin następowało powoli, by zapewnić jej dostarczenie regularniej, niż tylko w chwili spożycia tabletek.
Spora ilość preparatów dla sportowców zawiera również dodatkowe witaminy
: cholina - witamina B8 (odgrywa ważną rolę w przemianie materii, pomaga w wydalaniu toksyn), inozytol - witamina B9 (wpływa na przemianę tłuszczów, jest niezbędna w przekazywaniu bodźców nerwowych), PABA, kwas para-aminobenzoesowy - witamina B10 (bierze udział w tworzeniu czerwonych krwinek i wspomaga produkcję samego kwasu foliowego.), kwas orotowy - witamina B13 (działa ochronnie na komórki wątroby, normalizuje stężenie kwasu moczowego i cholesterolu we krwi), kwas pangamowy - witamina B15 (bierze udział w przemianie lipidów, w procesach utleniania komórkowego, działa odtruwająco).
Jakikolwiek preparat wybierzemy, należy pamiętać, iż witaminy rozpuszczalne w tłuszczach są wchłaniane w obecności tłuszczy. Z tego też powodu preparaty witaminowe należy przyjmować w czasie lub po jedzeniu.
